Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest procesem obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania się popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno-zawodowym.

MZDiN ma na celu:

• określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej na powiatowym, wojewódzkim i krajowym rynku pracy,
• stworzenie bazy informacyjnej dla przewidywania struktur zawodowo-kwalifikacyjnych w układzie lokalnym, wojewódzkim i krajowym,
• określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych dla zapewnienia spójności z potrzebami rynku pracy,
• korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym,
• usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów oraz kwalifikacji deficytowych i nadwyżkowych na lokalnych rynkach pracy,
• ułatwienie realizacji programów specjalnych dla aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych w celu promowania ich ponownego zatrudnienia.

Zgodnie z zapisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity Dz.U. z 2016 r. poz. 645 z poźn. zm.) prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu województwa oraz powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Monitoring zawodów prowadzony jest w oparciu o ujednolicone dla całego kraju zalecenia metodyczne.

Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych od roku 2015

W roku 2015 Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przekazało do stosowania nowe zalecenia prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Metodologia przygotowana została przez Instytut Nauk Społeczno-Ekonomicznych z Łodzi, w ramach projektu współfinasowanego ze środków UE w ramach EFS „Opracowanie nowych zaleceń metodycznych prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy". Nowa metodologia bazuje na danych gromadzonych w urzędach pracy o bezrobotnych i zgłoszonych wolnych miejscach pracy i miejscach aktywizacji zawodowej, internetowych ofertach pracy, informacjach uzyskanych od pracodawców w badaniu kwestionariuszowym, a także w oparciu o informacje o uczniach, studentach i absolwentach uzyskane ze sprawozdań Ministerstwa Edukacji Narodowej i Głównego Urzędu Statystycznego. Źródłami danych są także: system prognostyczno-informacyjny dostępny na stronie www.prognozowaniezatrudnienia.pl oraz badania GUS odnośnie rynku pracy - Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności i popyt na pracę.

Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych 2005 - 2014 

W latach 2005 - 2014 podstawą do prowadzenia monitoringu zawodów były „Zalecenia metodyczne do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych" przekazane do stosowania urzędom pracy przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Podstawowym źródłem informacji były dane statystyczne zawarte w sprawozdaniu MPiPS-01 załącznik 2 "Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy" oraz załącznik 3 "Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności".